Xin chào mọi người. Quả Trứng đang đứng ở khu nhà ủ mắm. Mùi mắm nồng nàn, thơm nức mũi. Thánh địa thiên đường của những người yêu thích mắm.
Địa ngục trần gian cho những ai, ngửi thấy mùi mắm có thể lăn đùng ra ngất xỉu. Nhiều người mắc chứng ám ảnh với các loại mắm cái, mắm nêm, mắm tôm, mắm tép, mắm nguyên con.
Còn nước mắm đại đa số mọi người đều ăn được, không một chút bài xích, bữa cơm không có chén mắm còn thấy thiếu vắng cái gì đó quan trọng.
Dù chẳng có gì để chấm, cũng cứ phải rót tí nước mắm ra để trong mâm cơm mới chịu yên.
Những thùng gỗ có kích lớn, siêu to khổng lồ. Hầu hết đều được dành để ủ cá làm nước mắm. Thùng to, cá lâu lên men hơn nhiều so với thùng nhỏ.
Mất công chờ đợi một chút, cũng có hơn năm hoặc hai năm. Ủ càng lâu mắm cá càng ngon. Lúc thu hoạch kết quả, bỏ công chờ đợi.
Các thùng gỗ ở đây đều được ông chủ một tay tuyển chọn gỗ, lắp ghép, thành hình. Thử nghiệm các thùng cỡ nhỏ, cỡ trung không ít lần. Sau mới dựng cỡ lớn.
Bên ngoài thùng còn được thắt dây an toàn bằng dây thừng. Cậu chủ tước vỏ cây, se sợi, bện chặt, quấn thành nhiều vòng, nhiều lớp.
Việc giằng chéo, cột chặt, thắt quanh không thể thiếu bàn tay bà chủ nhà em. Gia cố xung quanh thùng, cột lên các cây cột lớn, làm điểm tựa.
Tất cả những bảo hiểm đều được sử dụng, tránh cho thùng gỗ lớn gặp những sự cố, nguy cơ tiềm ẩn có thể xảy ra trong quá trình đứng không, nằm im bất động hơn cả năm trời.
Bên dưới có một cái vòi để hứng những giọt nước mắm nhĩ, nước mắm cốt cá đầu tiên. Dãy bên kia mọi người nhìn thấy có những cái tô, chén bên dưới là vậy.
Bên này mới ủ, còn lâu lắm mới cho ra thành phần. Nên chưa cần đặt bát vội. Có đặt cũng chẳng có gì thu hoạch.
Ủ cá xong, không phải cứ thả đó, đợi đến ngày thu hoạch. Mọi người có biết để làm ra sản phẩm nước mắm thơm ngon, đạt chuẩn.
Mỗi ngày cậu chủ em đều phải đi thăm các thùng mắm một lần vào sáng sớm. Lấy tay gõ cóc cóc lên thùng, xác định cá chín được mấy phần.
Quyết định khi nào đặt bát hứng nước mắm cốt. Cả nhà duy chỉ có mình cậu chủ nắm được bí kiếp, đã truyền thụ cho mọi người.
Song chẳng ai lĩnh ngộ được gì. Thế là sáng sáng cậu chủ nhà em tốn cả giờ đồng hồ dạo quanh các thùng mắm. Hít no mùi mắm mà lớn lên.
Mùa hè nắng nhiều là quãng thời gian tươi đẹp cho công việc làm mắm. Làm mắm lúc này nhanh chín, màu sắc bắt mắt, thơm ngon đặc trưng.
Ở những vùng quanh năm mưa thuận gió hòa. Việc làm mắm để dành ăn khi không thể ra ngoài nhà vì trời mưa bão cả tuần.
Nghe cứ giống như chuyện cười trong sách nhưng có những vùng khí hậu khắc nghiệt. Nắng thì nắng nóng vỡ đầu. Mưa thì mưa sầm mưa sụt cả vài tháng nối liền không dứt.
Một hủ mắm trong nhà sẽ giải quyết vấn đề cạn kiệt, khan hiếm thức ăn. Nhất là nhà đông người. Cả nhà chỉ cần một bát mắm kho quẹt là xong. Thò đũa, chấm chấm mút mút, có chút vị mặn, đưa cơm, no bụng.
Không tính tới chuyện kinh doanh buôn bán. Việc làm mắm ai cũng nên làm, gia đình chủ động nguồn thức ăn sạch, lâu lâu gửi biếu xén bạn bè một chút làm quà.
Nguồn nước mắm hiện tại nhà em đang sử dụng không phải từ thùng lớn hay thùng cỡ trung rỉ ra mà từ việc nấu nước mắm.
“Cậu chủ, lấy mấy hủ mắm về nhà?” Quả Trứng hỏi to, Lý Học Phàm còn đang áp tai, gõ gõ các thùng gỗ lớn bên kia.
“Hai. Tầm trăm cân lộn lại.” Lý Học Phàm nói to.
Quả Trứng tự động biến thành phi cơ dạng nhỏ. Lý Học Phàm nâng hai vại mắm đặt lên lưng Quả Trứng. Mặc dù biết rõ đây là nhiệm vụ bất khả kháng.
Quả Trứng vẫn giãy nảy, dặn dò Lý Học Phàm không mấy tình nguyện “Cậu chủ cẩn thận chút. Mắm mà dây một chút ra người em, coi như tiêu đời.”
“Có nắp đậy hẳn hỏi. Chú lo gì. Với lại chú thích mắm lắm mà.” Lý Học Phàm nói.
“Thích là một chuyện nhưng mùi mắm nồng nàn như vậy. Để lâu, ai chịu cho thấu.” Quả Trứng cự nự.
___________o0o______
Chuyện nấu nước mắm. Cậu chủ thường xuyên nấu, với nó chẳng có gì khó khăn. Quả Trứng đã nắm rõ, đường đi nước bước.
Mọi người chỉ cần làm theo Quả Trứng, đảm bảo “một phát ăn ngay” thành công ngay từ bước đầu.
Nấu nước mắm nên chọn nồi dày.
Quả Trứng sẽ dùng nồi đá loại hai trăm lít, được cọ rửa sạch sẽ. Dùng xẻng gỗ, quậy hủ cá, nước cái lẫn lộn đều nhau, dễ đổ ra.
Mắm ủ lâu ngày, thịt nát xương tan thành bột, cái chìm xuống dưới đáy, phần nước mắm đỏ au nổi phía trên.
Hôm làm mắm chưng, cậu chủ nhà em lấy mắm này nấu cho mọi người xem này. Những ai là tín đồ của mắm. Bất chấp hình thức, đều yêu thích.
Bên cạnh đó có những người rất là kỳ, mắm thì thích nhưng lại gặp chướng ngại tâm lý, không đủ dũng khí để ăn. Thế là cái gì cũng vác chén nước mắm ra.
Rõ ràng xuất phát, khởi nguyên đều từ cá, chỉ có thành phẩm khác nhau mà có cái được tung hô, cái bị dè bỉu, chê bai.
Đổ mắm vào nồi, quậy đều, nấu sôi lên. Cho nước suối vào hủ, tráng lại cho sạch, làm hai lần cho chắc. Lượng nước mới cho vào bằng lượng cá có trong nồi.
Luôn luôn nhớ kỹ, không cho nước lạnh vào cá ngay từ ban đầu. Nước lạnh gặp cá sẽ có mùi tanh. Mọi người cứ làm giống như em đâ.
Bản thân nhàn hạ không nói, lại tránh được tình yêu nồng nàn của lũ ruồi dành cho mắm. Chẳng biết chúng ẩn nấp phương nào.
Nơi nào có mùi mắm nơi đó có ruồi. Ra da bắt sóng của chúng đã được xếp hạng thặng thừa. Nước trong nồi ấm nóng, mùi mắm sẽ giảm đi kha khá. Tránh tiếng ruồi vo ve. Rút ngắn thời gian nấu, tiết kiệm củi. Mặc dù lửa chỉ cháy liu riu xung quanh bếp.
Nấu một nồi hơn hai trăm lít từ nước lạnh với cái kiểu lửa khi cháy khi tắt, cổ dài hơn cổ dò vẫn chưa thấy có nồi mắm có hiện tượng nóng lên, sủi tăm sủi bọt.
Thủ một vài bí kíp nho nhỏ bỏ túi, việc bếp núc sẽ nhẹ nhàng hơn rất nhiều. Lửa để xa, cháy tạt vào trung tâm nồi.
Nước sôi bùng ở giữa, bao nhiêu váng, bọt cá dạt sang xung quanh. Hớt bọt cá này đi làm thức ăn cho gia súc, gia cầm.
Nhà em không có con gì ngoài con người. Cây cối lại được hưởng lợi nhưng do trong bọt cá, thành phần muối mặn.
Trước khi tưới cây, nhất là những cây nhỏ, nhớ pha với tỉ lệ 1:10. Một bọt cá, mười nước. Cây mới lớn mạnh, xanh tươi.
Cây cổ thụ hoàn toàn có thể đào một cái hố, đổ úp vào. Lấp đất lại, tránh bị các con vật khác đào ngoái lên.
Bọt cá này gồm có đường gân đen đen dọc thân mình con cá cơm,nội tạng cá, ruột gan phèo phổi, mang, vảy, máu.
Chứ không phải bùn đất đâu mà mọi người lo lắng, sợ hãi. Cá trước khi mang đi ủ, đã được làm sạch, phơi cho ráo nước, cá héo lại một phần mới mang đi ủ. Từng khâu từng bước đều chuẩn sạch.
Đến khi nào cá không nổi lên bọt để hớt, nước mắm lên màu. Nước mắm nấu càng lâu màu mắm nổi lên càng đẹp.
Nước mắm nguyên chất loại một chính là cái loại có màu hổ phách, vàng cánh gián. Thơm dịu nhẹ, ngọt từ xương, không chút mùi tanh hôi của cá.
Nấu thủ công, truyền thống, chấp nhận lượng nước mắm sụt giảm trong quá trình nấu. Cái nồi hai trăm lít, sụt hơn cả g**g tay chứ có bao nhiêu đâu.
Mọi người nấu ít có thể bằng rá, rổ, bên trên có một tấm khăn xô giống như Quả Trứng đã chuẩn bị cho mọi người nhìn thấy để lọc nước mắm.
Nhà Quả Trứng chỉ cần múc cả xác lẫn nước cho vào bể lọc. Trong bể này cũng có một tấm vải xô dày, dài rộng.
Chừng nào nước mắm chảy ra tương đối. Chỉ còn xác, nước mắm còn lẫn khá nhiều, để giải phóng bớt sức lao động.
Quả Trứng sẽ gập bốn mép của tấm vải xô lại, bọc cho kỹ. Bắt đầu cho quả tạ ngàn cân hạ xuống, chậm rãi, từ từ chứ không bọc mắm lòi ruột.
Ép một lần chưa đủ, phải ép lần hai. Đến khi nước mắm không còn chảy ra vòi nữa. Dừng lại. Cho quả tạ trở lại vị trí cũ.
Nâng bọc xác mắm ra ngoài, Quả Trứng hoàn toàn bốc chúng thoải mái trên tay, đã cạn kiệt nước, khô ráo.
Điểm đến tiếp theo của xác cá, Quả Trứng có không nói, mọi người cũng biết là chúng nó đi đâu. Gốc cây muôn năm.
Gì cũng không chê. Càng mùn, càng mủn, càng phân hủy lâu ngày càng khỏe. Ăn không tốn công tốn sức để nhai, nuốt. Tự động thẩm thấu vào từng mao mạch.
Nấu nước mắm không có gì gọi là kỳ công, phức tạp. Tốn chút thời gian là chúng ta có món nước chấm thần thánh, sử dụng lâu ngày.
Mọi người tranh thủ bắt tay vào làm mắm cá, ủ cá rồi nấu nước mắm đi nhé. Khó lắm mới có món ăn qua từng giai đoạn, ăn kiểu nào cũng không dở.
Nước mắm lọc xong, chưa ăn tới. Mọi người cứ mang ra phơi nắng, nước mắm sẽ từ từ lên màu nữa. Quả Trứng tính chào mọi người rồi mà chợt nhớ ra chuyện quan trọng nên nán lại tí.
Giờ Quả Trứng đi thật đây. Hẹn mọi người ở món ngon kế tiếp.