Ang Babaeng Probinsyana

COMPLETED; DISCLAIMER: This is a work of fiction. Unless otherwise indicated, all the names, characters, businesses, places, events, and incidents in this book are either the product of the author's imagination or used in a fictitious manner. Any resemblance to actual persons, living or dead, or actual events is purely coincidental. Lumabas si Maria mula sa kanyang silid nang marinig niya ang boses ni Tiyang Susan na pabalik mula sa pagsusugal, pero tumigil siya nang makita ang galit sa mukha nito. "Maria!" sigaw ni Tiyang Susan. Agad na lumapit si Maria sa kanyang tiya para maglingkod at maghanda ng pagkain. Nilapag ni Maria ang kanin at isda sa mesa, pero hindi siya mapakali. Parang may gusto siyang sabihin, at panay ang sulyap niya kay Tiyang Susan. Huminga nang malalim si Maria at nagsalita. "Tiyang Susan, may tanong po ako sa inyo," diretsong sabi ni Maria. Nanginginig siya sa takot, at hindi niya alam kung paano magsisimula upang hindi magalit sa kanya si Tiyang Susan. "Tiyang, sino ba ang mga magulang ko?" tanong ni Maria, nautal-utal. Nanginginig si Maria sa takot nang ibinagsak ni Tiyang Susan ang kutsara sa mesa. "Hindi ba sinabi ko sa 'yo na huwag mong itatanong tungkol sa mga magulang mo? Bakit ba napaka-matigas ng ulo, Maria? Kung ayaw mo, umalis ka dito; lumabas ka sa bahay ko!" sigaw ni Tiyang Susan kay Maria. Sinundan ng mga mata ni Maria si Tiyang Susan habang mabilis na tumayo ito mula sa kanyang upuan, pumasok sa kwarto, kinuha ang kanyang mga damit, at inihagis palabas sa bakuran. "Bakit kaya galit na galit sa akin si Tiyang Susan? Tanong ko lang naman kung sino ang mga magulang ko," bulong ni Maria sa sarili habang pinupulot ang mga damit mula sa lupa. "Ang nanay mo ay isang kalapating mababa ang lipad, walang modo, pweee!" Tumulo ang luha ni Maria nang marinig ang mga salita ni Tiyang Susan. "Kung ako sa'yo, wag mo nang hanapin ang nanay mo, Maria, dahil mabibigo ka lang. Itinapon ka niya; pinulot lang kita. Hindi ko alam kung buhay pa o patay na ang nanay mo. Tinuhog ba naman ang magkapatid." "Sigurado akong nakabaon na ang katawan ng nanay mo sa lupa, at may mga bulate nang gumagapang sa kanya. Matapos ang ginawa sa kanya ng pamilyang iyon, sigurado akong hindi na siya bubuhayin pa." "Kaya kung ako sa'yo, 'wag ka nang mangarap na magkaroon ng buong pamilya, dahil wala kang ibang mapaparoonan kundi ako. Naiintindihan mo ba, ha Maria?" "Opo, Tiyang Susan," sagot ni Maria sa mahinang boses. Pagkatapos niyang pulutin ang mga damit niya sa sahig, dumiretso siya sa kanyang kwarto at umiyak hanggang sa paglubog ng araw. Patuloy na umaagos ang mga luha sa kanyang mata. Tumingala si Maria sa malawak na kalangitan, tinitingnan ang mga bituin. "Ang gaganda nila," nakangiting sabi niya, sabay turo gamit ang isang daliri. "Ano kaya ang buhay ko kung nandito si Mama sa tabi ko? Siguro nakakapag-aral din ako tulad ni Ivy, hindi katulad nito, nagpapakahirap sa init ng araw para lang kumita. Lumaki akong wala siya, at ni minsan hindi ko nakita ang mukha niya. Ano kaya ang itsura ng Mama ko? Siguro maganda rin siya. Hindi mawala-wala sa isip ni Maria ang mga katanungan na umiikot sa kanyang isipan: "Iniisip din kaya niya ako? O naaalala niya ba talaga ako?" Alas-tres ng madaling araw, nagising siya para ihanda ang almusal at i-empake ang mga gamit niya para sa bukid. Habang naglalakad sila ng tatlong kilometro pababa sa kalsada kasama ang mga kapwa niyang manggagapas ng mais, hindi niya maiwasang makaramdam na siya ang sentro ng usapan. "Labanos, hindi ka ba napapagod sa buhay mo? Araw-araw ka lang nagtatrabaho sa bukid kasama namin, habang yung mga nag-ampon sa'yo ay nagsusugal naman buong gabi sa casino." "Hindi ka ba kailanman magpaplano na alamin kung sino ang mga magulang mo?" tanong ni Aling Marta. "Gusto ko, Aling Marta, pero hindi ko alam kung saan magsisimula. Ang laki ng mundo; "Bakit hindi mo tanungin ang Tiyang Susan mo? Marahil alam niya kung sino ang mga magulang mo, Labanos. Hindi ka naman basta-basta lumalabas sa kawayan nang walang magulang, alam mo ba?" "Baka may tinatago ang Tiyang Susan mo. Bakit hindi mo alamin kung sino ka talaga, Labanos? Maawa ka naman sa sarili mo," sabi ni Aling Marta. "Marta, kung marinig ka ni Susan, malalagay ka sa gulo. Huwag kang makialam sa buhay nila, at saka, hindi ka naman kamag-anak ni Labanos; malas siya." "Baka madamay ka pa sa kamalasan ng batang 'yan. Baka tama si Susan; baka iniwan siya ng mga magulang niya dahil ayaw nila sa kanya," sabi naman ng isa sa kanila kay Aling Marta. "Labanos, ayos ka lang ba? Huwag mo silang pansinin. Alam mo naman na wala silang ibang magawa kundi ang magtsismisan tungkol sa ibang tao," sabi ni Cassandra. "Totoo naman ang sinasabi nila tungkol sa akin, Cass, at sanay na ako. Araw-araw ko silang naririnig; pinag-uusapan nila ako. Hindi ko nga alam kung saan ako nanggaling. Hindi ko alam kung sino ang mga magulang ko o kung anong uri ng pamilya ang meron ako. Hindi ko pa nga nakikita ang mga mukha nila." Si Tiyang Susan lang ang nagsilbing magulang ko. Magkaibigan daw ang Mama ko at si Tiyang Susan. Tinanong ko siya tungkol sa pagkakakilanlan ko, pero ayaw niyang sabihin. Ang tanging sinabi niya ay nagtrabaho ang Mama ko sa Maynila, at pagkatapos ng tatlong taon, bumalik siya dala ako. Iniwan niya ako kay Tiyang Susan. Simula noon, hindi na siya bumalik para kunin ako, hanggang lumipas na ang mga taon. Hindi nila namalayan na nakarating na pala sila sa kanilang patutunguhan. Agad na nagsimula nang mag-ani ng mais si Maria. Nagtrabaho sila sa napakalawak na taniman ng mais hanggang sa dumilim. Pag-uwi ni Maria, agad niyang narinig ang galit na boses ni Tiyang Susan. "Bakit ka ba nag-uwi ng gabi, Maria? Alam mo ba kung anong oras na? Alas-nueve na ng gabi, at nagawa mo pang makipagharutan? Wala ka ring pinagkaiba sa bayarang ina mo." Salubong ni Maria ang matatalim na salita ni Tiyang Susan. "Oh! Saan napunta ang kinita mo sa pag-aani ng mais? Bilisan mo, ibigay mo sa akin!" Agad na inabot ni Maria ang perang kinita niya sa buong araw na pag-aani ng mais. "Ganito lang ba? Dalawang daang piso? Nasaan ang iba? Ibigay mo sa akin," utos ni Tiyang Susan. "Tiyang, ito lang po. Bumili po ako ng bigas at isda para sa pagkain natin bukas," mabilis na sagot ni Maria. "Huh! Sumasagot ka na. Dahil ba ikaw ang nagtatrabaho? Hoy Maria, baka nakakalimutan mo na ako ang nagpalaki sa iyo. Binihisan kita, kinupkop, at pinakain. Kaya ka itinapon ng nanay mong puta dahil ayaw niya sa iyo. "Kung hindi dahil sa akin, baka malamig na bangkay ka na ngayon. Kaya wag kang magreklamo. Utang mo sa akin ang buhay mo." Sabay pinaktol si Maria ng hawak nitong palanggana. "Sige na, magluto ka na ng hapunan. Aalis ako. Pag-uwi ko, dapat may nakahandang pagkain sa mesa. Naiintindihan mo ba?" "Opo, Tiyang," mabilis na sagot ni Maria habang tumutulo ang luha sa kanyang mga mata. Agad siyang pumasok sa kanyang kwarto, tumutulo ang dugo mula sa kanyang ulo matapos tamaan ng palanggana. "Alam mo naman kung ano ang ugali niya, Maria. Pasensya ka na sa ginawa niya sa'yo," sabi ni Tatang Danilo, nakasandal sa pinto. Tahimik na nakikinig si Maria habang kinakausap siya ni Tatang Danilo. Matapos ang kanilang pag-uusap, kumuha siya ng tuwalya at dumiretso sa banyo para maghilamos. "Labanos, may pera ka ba? Baka naman puwede akong makahiram ng isang daang piso? Kailangan ko kasi bumili ng damit sa bayan," sabi ni Ivy. "Pasensya na, Ivy, wala akong pera ngayon," diretsong sagot ni Maria. "Hindi ba't nag-ani ka ng mais kanina? Sigurado akong may natira ka pang pera." Dali-daling lumabas si Maria sa banyo nang marinig niyang kinakapa-kapa ni Ivy ang mga gamit niya. "Ano bang ginagawa mo sa mga damit ko, Ivy? Bakit mo 'yan hinagis sa sahig?" tanong ni Maria habang pinupulot ang mga gamit niyang itinapon ni Ivy sa sahig. "Wala kang silbi, Maria," sabi ni Ivy habang tinatapakan ang mga damit ni Maria sa sahig. "Ano ba ang ginagawa mo, Ivy? Sabi ko sa 'yo wala akong pera dito, at kaunti lang ang kita ko sa pag-aani ng mais. Tatlong daan lang ang kinita ko." "Nasaan ang tatlong daang piso, Maria?" tanong ni Ivy. Hindi sumagot si Maria at patuloy na pinupulot ang mga damit niya sa sahig. Bigla, hinila ni Ivy ang buhok ni Maria. "Ivy, tigil! Nasasaktan ako. Wala talaga akong pera dito," pagmamakaawa ni Maria habang pilit niyang inaalis ang kamay ni Ivy sa buhok niya. "Pasalamat ka, kailangan ko nang umalis ngayon dahil kung hindi, mas malala pa ang aabutin mo kaysa sa palo ko," sabi ni Ivy bago tuluyang umalis. "Labanos, ano bang nangyari sa 'yo? Bakit ang dami mong pasa sa braso at may sugat ka sa ulo? Binugbog ka na naman ba nila? Grabe na talaga 'yung dalawang 'yon. Bakit hindi ka lumaban?" diretsong tanong ni Cassandra, na biglang sumulpot sa harapan niya. "Hanggang kailan ka ba magpapaalipin sa kanila? Bakit hindi ka umalis sa bahay na 'yan? Hindi ka nila tinatrato ng maayos, Labanos," sabi ni Cassandra. "Cass," sabi ni Maria na tumutulo ang mga luha sa kanyang mata, "ano bang dapat kong gawin? Gusto kong umalis, ngunit natatakot ako." "Wala akong ibang mapupuntahan kundi dito. Ni hindi ko alam kung nasaan ang Bayan ng Isidro; hindi pa ako nakakapunta roon. Ni hindi ako marunong magbasa o magsulat." "Maria, bakit ang bait mo? Sinasamantala ka nila. Umalis ka sa bahay na iyon. Oo, pinalaki at inalagaan ka ng Tiyang Susan mo, pero hindi ka nilang tinuring na parang pamilya. Tinatrato ka nila na parang hayop, hindi isang tao. Halos ikaw ang pinuno ng sambahayan sa bahay na iyon habang sila ay nagsusugal buong araw. Maawa ka sa sarili mo, Maria." "Kaya ko pa 'to, Cass. Huwag kang mag-alala, okay? Ayos lang ako," mabilis na paniniguro ni Maria kay Cassandra. Kinabukasan, nakaupo si Maria sa isang malaking bato, nakatitig sa talon na bumabagsak ang tubig mula sa itaas hanggang sa ibaba. Malalim ang kanyang iniisip. "Ma, hinanap kita saan-saan. Bakit ka nag-iisa dito sa Talon?" tanong ni Simon, na umupo sa tabi niya. Tumingin si Maria sa kanya at nagbuntong-hininga. "Iniisip ko lang ang mga magulang ko, Simon. Hindi ko alam kung saan ko sila mahahanap sa malawak na mundong ito," matapat niyang sagot. Agad na tumingin si Simon sa kanya. Pagkatapos, kumuha siya ng ilang bato at inihagis ito sa umaagos na tubig. "Mag-a-edad ka lang, Ma, sa kakaiisip mo sa mga problema mo. Naniniwala ako na walang magulang ang makakalimutan ang kanilang mga anak," sagot ni Simon. "Ano ba ang ibig mong sabihin, Simon? Imposible bang patay na ang mga magulang ko? Wala naman akong sinabi na ganoon. Siguro patay na sila; siguro buhay pa rin sila," sagot niya at naghagis siya ng isa pang bato sa tubig. Nagulat si Maria nang bigla siyang binasa ni Simon ng tubig na paulit-ulit, tumatama sa mukha at damit niya. "Simon, ano ba ang ginawa mo?" sigaw ni Maria habang nakatingin sa kanyang basang damit. Hindi nakinig ang binata at patuloy siyang binasa hanggang sa mabasa na siya ng tuluyan. Agad na tumalon si Maria sa tubig at sinimulan ding basain si Simon. Pareho silang tumawa at naglaro sa tubig na parang mga bata, walang pakialam at walang iniisip na problema sa mundo. Biglang huminto si Maria. "Ano'ng nangyari, Ma? May problema ba?" tanong ni Simon, agad siyang nilapitan at kinausap, inilagay ang kamay niya sa balikat ni Maria habang nilalapit ang mukha niya sa mukha nito. Halos isang pulgada na lang ang layo ng mga labi nila. "Simon," bulong ni Maria, halos halikan siya sa labi. "Ano'ng iniisip mo?" Kinurot ni Simon ang matangos nitong ilong at agad siyang hinalikan sa noo. Nagulat si Maria sa ginawa ni Simon. "Mahal kita, Ma," sabi niya. "Kahit anong mangyari, nandito lang ako para sa 'yo. Balang araw, aalisin kita sa lugar na ito. Pangako kong hahanapin ko ang mga magulang mo, kaya huwag ka nang malungkot. Hindi kita iiwan, kahit anong mangyari. Protektahan kita," seryosong saad ni Simon. Pero hindi pinansin ni Maria ang mga salita niya; halos araw-araw niyang naririnig ang mga iyon.