เดือนฉายทุ่มเทให้กับลูกสาว ด้วยรู้ว่ามะนาวคือ ‘ความหวัง’ เพราะถ้าวันใดที่มะนาวเรียนจบแล้วมีงานทำ ตอนนั้นก็คงจะมีเงินเดือนจากการทำงาน พอได้ประทังชีวิตกันต่อไป
แต่วันนี้เดือนฉายรู้ว่าหล่อนกับลูกสาวช่างโชคดีที่พ่อเลี้ยงดามพ์ อดีตเพื่อนเก่าของสามี อาสายื่นมือเข้ามาช่วยเหลือ อุปการะหล่อนกับลูกสาวที่กำลังตกที่นั่งลำบาก
“ขอบคุณค่ะท่าน ถ้าตอนนี้ดิฉันอยู่ตรงนั้นใกล้ๆ ท่าน ดิฉันจะก้มกราบท่าน ขอบคุณเหลือเกิน ขอบคุณที่เมตตาช่วยเหลือเราสองแม่ลูก”
เดือนฉายพูดพลางร้องไห้สะอื้น
“โถ... แม่คุณ ไม่ต้องร้องไห้นะ... พรุ่งนี้ฉันจะไปรับเธอกับลูกมาอยู่ด้วยกันที่ฟาร์ม ฉันสัญญาว่าจะดูแลเธอกับลูกสาวเป็นอย่างดี”
“ขอบคุณเหลือเกินค่ะท่าน... ชีวิตที่เหลือจากนี้ ดิฉันสัญญาว่าจะมอบให้ท่าน จะขอฝากตัวเป็นทาสรับใช้ เพื่อตอบแทนในความกรุณาปราณีไปจนชีวาวาย”
เดือนฉายรู้สึกซาบซึ้งจนพูดไม่ถูก เสียงของหล่อนสั่นเครือ หยาดน้ำตากลมเกลี้ยงกลิ้งลงอาบนวลแก้ม บางส่วนเอ่อคลออยู่รอบดวงตาคมประกาย
“พรุ่งนี้เช้าเจอกันนะจ๊ะ... ”
คุยกันต่อมาอีกครู่ใหญ่ๆ พ่อเลี้ยงดามพ์ก็กดวางสาย เดือนฉายดีใจ รีบเก็บเสื้อผ้าและข้าวของที่จำเป็นลงกระเป๋า พรุ่งนี้เช้าหล่อนกับลูกสาวจะไปมีชีวิตใหม่ที่ฟาร์มของพ่อเลี้ยงดามพ์ในจังหวัดเชียงราย
ตอนใกล้ค่ำ
ทันทีที่มะนาวนั่งรถมอเตอร์ไซค์จากหน้าปากซอยเข้ามาถึงบ้าน เดือนฉายก็บอกข่าวดีกับลูกสาว
“มะนาวจ๊ะ พรุ่งนี้พ่อเลี้ยงดามพ์จะมารับเราสองคนไปอยู่ที่ฟาร์มของเขา”
“จริงหรือคะคุณแม่”
มะนาวดีใจ เมื่อสองวันก่อนผู้เป็นมารดาเคยเอ่ยถึง เรื่องนี้ แต่ก็ไม่คิดว่าจะรวดเร็วขนาดนี้
“คืนนี้หนูเก็บเสื้อผ้าได้เลยนะจ๊ะ”
“จ้ะแม่... แต่คืนนี้หนูต้องไปทำรายงานที่บ้านเพื่อนนะคะ”
“ไม่เป็นไร... กลับมาค่อยเก็บก็ได้ อันที่จริงข้าวของเราก็ไม่เยอะ แล้วนี่กินข้าวมาหรือยังจ๊ะลูก”
เดือนฉายถามลูกสาวด้วยความเป็นห่วง
“กินก๋วยเตี๋ยวที่หน้าปากซอยมาแล้วจ้ะแม่... หนูซื้อบะหมี่แห้งมาฝากแม่ด้วยนะจ๊ะ”
“ขอบใจจ้ะลูก เดี๋ยวแม่ห่อขนมอีกสักพักแล้วค่อยกิน... ”
เดือนฉายกำลังทำข้าวต้มมัด ตั้งใจจะเอาไปขายตอนเช้ามืดของวันพรุ่งนี้
มะนาวมองผู้เป็นมารดาอย่างนึกชื่นชมในความขยัน แลเห็นใบตองสีเขียว ตัดเอามาจากดงกล้วยน้ำว้า ขึ้นหนาแน่นอยู่ริมคลอง วางทับซ้อนกันเป็นกอง มือเรียวคลี่ใบตองออกมาเช็ดทีละใบ ช้าๆ อย่างชำนิชำนาญ
มะนาวมองมารดาทำงานแล้วก็นึกสงสาร มือนั้นช่างนุ่มนวล ผิวพรรณก็บอบบางเกินกว่าจะมาหยิบจับงานพวกนี้
“เหนื่อยไหมคะแม่”
หญิงสาวสังเกตเห็นที่ด้านหลังใบหูของมารดา ใต้ตีนผมที่ขมวดเป็นมุ่นมวยเอาไว้ด้านหลังศีรษะ มีหยาดเหงื่อซึมออกมาเป็นสาย
“มีบ้าง... แต่แม่ทนได้จ้ะ”
เดือนฉายยิ้มสู้ให้ลูกสาว มีบ้างที่รู้สึกท้อ แต่หล่อนก็ไม่เคยถอย
“ถ้าไปอยู่บ้านพ่อเลี้ยงดามพ์แม่ก็จะไม่ต้องลำบากแบบนี้”
มะนาววาดหวังถึงชีวิตที่ดีกว่า ชีวิตใหม่ที่รออยู่ข้างหน้า
“แต่อยู่ที่นั่นเราสองคนแม่ลูกก็ต้องอยู่อย่างเจียมเนื้อเจียมตัว... เรายังไม่รู้ว่าจะเจออะไรบ้าง”
มะนาวเตือนลูกสาว น้ำเสียงของหล่อนมีความกังวลอย่างเห็นได้ชัด เพราะไม่รู้ว่าสายตาของคนในบ้านหลังนั้นจะมองหล่อนกับลูกสาวยังไง ที่จู่ๆ ก็พากันย้ายเข้ามาอยู่ในบ้านของพ่อเลี้ยงดามพ์แบบกะทันหันเช่นนี้
“จ้ะแม่... แล้วพ่อเลี้ยงดามพ์คนนี้เป็นคนรักเก่าของแม่ใช่ไหมจ๊ะ”
มะนาวพอจะรู้เรื่องราวคร่าวๆ จากคำบอกเล่าของมารดาที่เคยเอ่ยถึงผู้ชายคนนี้ ในวันที่โชคชะตาลิขิตให้เขากับหล่อนได้มาเจอกันอีกครั้ง หลังจากเป็นม่ายด้วยกันทั้งคู่
“จะว่าอย่างนั้นก็ได้ เพราะว่าพ่อเลี้ยงดามพ์เป็นเพื่อนสนิทของวิชิตพ่อของลูก... เขาแอบรักแม่ เรื่องนี้แม่รู้ แต่แม่ก็ตัดสินใจแต่งงานกับวิชิตพ่อของลูก ทั้งที่พ่อของลูกเกิดมาในครอบครัวคนจน ไม่ได้ร่ำรวยมีเงินทองเหมือนพ่อเลี้ยงดามพ์”
“แล้วทำไมแม่เลือกพ่อวิชิตล่ะคะ”
มะนาวนึกสงสัย
“ถ้าแม่เลือกคนอื่นแล้วหนูจะได้เกิดมาเป็นลูกแม่หรือจ๊ะ นี่อย่ามัวซักไซ้... รีบไปอาบน้ำเถอะลูก ประเดี๋ยวเพื่อนจะมารับไปทำรายงานไม่ใช่หรือ”
เดือนฉายรีบเปลี่ยนเรื่อง บางครั้งหล่อนก็ไม่อยากพูดถึงเรื่องราวเมื่อในอดีต
“หนูอยากให้แม่มีคนดูแลค่ะ หนูอยากให้แม่มีสามีใหม่ ชีวิตจะได้ไม่ต้องลำบากเหมือนทุกวันนี้”
แม้มีบ้างที่รู้สึกหวงแม่ แต่มะนาวก็มองชีวิตอย่างเข้าใจ ผู้หญิงควรมีผู้ชายปกป้องดูแล ถ้าเลือกได้ก็ไม่มีใครอยากอยู่คนเดียว
“คุณแม่ยังสวย... หนูอยากให้แม่เริ่มชีวิตใหม่กับพ่อเลี้ยงดามพ์”
หญิงสาวมองใบหน้าชดช้อยของแม่ด้วยสายตาชื่นชมในความงาม
แม้ว่าตอนนี้เดือนฉายจะอยู่ในชุดแต่งกายที่เป็นเพียงเสื้อคอกระเช้าเก่าซีด กับผ้าถุงลายดอกพิกุล ทว่ารูปสมบัติอันงดงามที่มีมาตามธรรมชาติ ก็ยังฉายแววผุดผาดไม่สร่างซา มีผู้ชายหลายคนมาจีบหล่อน แต่กระดังงาลนไฟดอกนี้ก็ไม่มีทีท่าว่าจะเปิดใจรับผู้ชายคนไหน
เดือนฉายมีคติในการดูแลตัวเองว่า ‘กินให้น้อย ทำงานให้หนัก’ เพราะว่าการทำงานคือการออกกำลังกายที่ดี จึงไม่แปลกเลยที่ทรวดทรงองเอวของหล่อนยังน่ามองอยู่เสมอ
หลายครั้งที่มะนาวมองดูแม่ของตัวเอง แล้วก็อดตั้งคำถามไม่ได้ ว่าผู้หญิงสวยๆ อย่างเดือนฉาย เหตุไฉนจึงเลือกที่จะแต่งงานกับพ่อของหล่อนซึ่งเป็นคนจน