Ethan's POV
"You need to go home son, your father is sick," the annoying voice of my mom over the phone , is something that I didn't want to listen. "Sick? " I ask.
"Yes , and you must book a flight to fly back home as soon as possible. " I groan in frustration inwardly. I didn't want to . I love staying here in San Francisco California where I could do what the hell I wanted to be.
"What exactly happened to dad?" I wanted to know more so I demanded an explanation.
"I know you wanted to stay there in California , but you need to book a flight this instance and get home ! Stop fishing information about the illness of your father , I'm telling the truth! Besides you've been away for five years Ethan , get home ,and see it for yourself " Her voice is low but It seems that I could see her rolling her eyes at me.
"Okay Mamà, relax ., I'll call you back as soon as I can book a flight. " I hang up. Naisip kong baka nga may sakit si Daddy . The last time she called me ,he was in the hospital . Yet, I can't shake this strange feeling that Mamà is lying about Papa's illness.
"S***! Ang ibig bang sabihin nito , ako na ang mangangalaga sa Hacienda?" I can't help but muttered under my breath.
Wala akong balak mangasiwa ng hacienda, nasaksihan ko kung paano ang pangangasiwa ng aking ama . Malupit at hindi makatao. At nahihiya ako sa ginagawa niyang pagmamaltrato sa mga trabahador ng asyenda. Nagbalik sa aking isipan kung gaano siya kabagsik sa mga tauhan namin noon.
" Papa,! Please stop..! " I run towards my father as I saw him whipped one of the worker's. The poor man hiss in pain . "Stay out of this Ethan!" Father shouted at me as I hugged him so that he'll stop whipping the man. I was 12 year old nang magsimula akong isinasama ni Papà sa paglibot sa buong asyenda .
Sabi Niya para ako ay maihanda at magkaroon ng ideya kung papaano mangasiwa ng asyenda. And I say , I don't like the way he treats the workers.
Ang bawat latay ng latigo na dumampi sa balat at katawan ng mangagawa ng aming Hacienda ay nagdurugo. I cringe at the sight.
" But Papà, can't you see that he's hurting? Look , there's blood on he's arms and hand.!" Itinuro ko sa kaniya ang mga dugo na namumuo sa kaniyang sugat . Ang latigo ay gawa ng buntot ng isdang pagi o stingray ,matigas at may mga maliliit na tinik na kapag inihampas mo sa katawan ng tao ay talagang masusugatan at magdurugo ang laman nito.
" Pasensya ka na Don Miguel, hindi na po mauulit ang nangyari ." Ang sabi ng tauhan ni Papà sa asyenda na hinahampas Niya ng latigo.
"Tandaan mo Anselmo, ito na ang huling pagkakataon mo , kapag maulit pa ito , lumayas na kayo sa aking lupain , ikaw ang ang buong pamilya mo !" Mariin na sabi ni Papà kay Mang Anselmo.
"Opo, Don Miguel.." anang Mang Anselmo sa mahinang boses.
"Anong tinatanga-tanga ninyo diyan?!" Sigaw ni Papà sa iba pang mangagawa na nakikinig at nakakita sa kaniyang ginawang pagkastigo, pagmaltrato kay Mang Anselmo.
Ang mga mangagawa ay nasa kalagitnaan ng 'pagtapas' o pagputol/ pagharvest ng tubo , upang ito ay maikarga sa sasakyan o trak /dump truck/ ten wheeler o six wheeler , mga uri ng truck kung saan ikinakarga ang mga tubo o sugarcane .
Pagkatapos itong maikarga sa trak ay dadalhin ito sa sugar mill upang maiproseso at maging asukal.
Nagkaniya-kaniyang yuko ang mga
tauhan at nagpatuloy sa paggawa.
"Mga estupido!" Sigaw niyang muli sa mga mangagawa bago tumalikod, bitbit ang latigo na ginamit Niya kanina . Sumunod ako sa kaniya papunta sa isang ' barong-barong' o small hut o nipa hut - Isang uri ng bahay o pasilungan ng mga mangagawa sa pahinga o pagkain.
It is an open hut, walang dingding , pero may atip na gawa sa nipa , sahig na gawa ng kawayan . Umupo doon ni Papà sa silya na gawa din ng kawayan .
" Come, sit beside me .." Papà motion the chair beside him . I am hesitant to sit near at him . Sa nasaksihan ko kanina , parang natatakot akong lumapit sa kaniya.
"It's called discipline son.." pasimula Niya ng ako ay naupo na sa kaniyang tabi . "Tayo ang kanilang amo , natural lang na tayo ang magpapataw ng disiplina sa kanila. " Sabi niya sa matigas niyang tinig. Inilapag Niya ang bugkos na latigo sa mesa na nasa aming harapan.
" But Papà , the manner of discipline ..don't you think it's too much ?" Nilakasan ko ang aking loob sa pagtanong , kahit natatakot akong pagalitan Niya .
" Nonsense!" I almost jump , nang suntukin Niya ang mesa sa aming harapan. "Ang pagnanakaw ay isang
kasalanan na hindi ko pwedeng kunsintihin..!" Nanlilisik ang kaniyang mga mata na nakatingin sa mga mangagawa na patuloy sa 'pagtapas' ng tubo , sa kabila ng matinding sikat ng araw.
Gusto ko sanang itanong sa kaniya kung ano ang ninakaw ni Mang Anselmo. Hindi naman kapani-paniwala , dahil si Mang Anselmo ay isang mabait na tao , kilala ko siya dahil kaklasi ko ang kaniyang anak na si Gifford sa paaralan. Kami ay nasa ikaanim na baitang na ng elementarya.
Pinigilan ko na lang ang aking sarili. Hindi na ako nagtanong pa , malalaman ko rin naman ang totoo dahil itatanong ko kay Gifford ang dahilan.
Sinulyapan ako ni Papà, " Someday , kung ikaw na ang mangasiwa sa asyenda , you shouldn't be lenient otherwise, aabuso ang mga hampaslupang iyan, let that sink in !" His voice boom with authority and power.
Isa pa sa hindi ko nagustuhan sa ugali ng aking ama ay ang mga masasakit nitong pananalita sa mga tauhan ng asyenda. Ang taas ng tingin niya sa kaniyang sarili , at mababa ang pagkakilala Niya sa mga mangagawa.
Hindi ko Alam kung bakit masyadong mapintas o mabagsik ang aking ama sa pangangasiwa sa asyenda , samantalang ayon sa kuwento ng aming hardinero na si Mang Fred , ay mabait at malapit sa mga tauhan si Lolo Felix ko .
Ang lolo Felix ko , na ama ni Papà Miguel ay ang unang nangasiwa sa asyenda , siya ang nagmamay ari sa mansion na aming tinitirhan. Si Lolo Felix din ang nagmamay-ari sa napakalapad na lupain ng tubo dito sa Ilo-ilo . Si Lolo Felix ang may dugong puro kastila., pero, kabaligtaran ang pag-uugali nito sa aking ama.
Ang ama ko ay half Spanish- half Filipino. Kaya dapat sana malapit ang loob nito sa mga kapwa Niya Filipino.
"Did you hear what I said Ethan?, bakit parang ang layo ng iniisip mo ? " Tanong ni Papà.
"Yes Papà, narinig ko po ang mga sinabi mo .." I said casually. I didn't bother to further comments of what he just said .
Kinabukasan sa paaralan ay kinausap ko si Gifford , ang anak ni Mang Anselmo.
" Gifford.." Tinawag ko siya habang siya ay papunta sa silid -aklatan pagkatapos ng aming klasi sa hapon . Tumigil siya sa paglakad at hinintay ako.
"Bakit parang iniiwasan mo ako?" Tinanong ko muna siya dahil nararamdaman ko na simula kaninang umaga ay iniiwasan niya ako.
Nagpalinga-linga muna ito bago nagsalita. " Baka , pag may makakita
sa atin na nag-uusap ay nagsumbong sa iyong Papà at pagalitan ka . Nagulat ako sa kaniyang sinabi.
"Hindi naman nagagalit si Papà kung sino ang mga kausap at kasama ko .." paglilinaw na sabi ko sa kaniya .
Hindi kumibo si Gifford. Kaya tinanong ko na lang siya ukol sa kaniyang ama.
"Siyanga pala , kamusta ..na si Mang
Anselmo?" Nahihiya kong tanong sa kaniya . Bumuntong-hininga ng malalim si Gifford bago sumagot.
"Ayon, ginagamot ng ate ang mga latay ng sugat Niya .."
"Pasensya ka na sa nangyari kahapon Gifford .." ang tinutukoy ko ay ang panglalatigo ni Papà kay Mang Anselmo.
"Bakit ka humihinngi ng pasensya Ethan , hindi mo naman kasalanan ang nangyari.." Sabi ni Gifford sa malungkot na tinig.
" Ano ba ang nangyari? Bakit pinarusahan siya ni Papà.?" Tanong ko sa kaniya. Hindi ko kayang sabihin na dahil nga ba sa pagnanakaw kung kuya ito ay naparusahan.
"Nahuli kasi sa pagdating sa oras ng
trabaho si Itay dahil bumili pa siya ng gamot ng aking ina sa botika. " Nanlaki ang aking mata sa sinabi ni Gifford .
" Iyon lang ba ang dahilan?" Hindi ako makapaniwala sa parusang natanggap ni Mang Anselmo. Akala ko ay kung anong pagnanakaw na ang ginawa nito.
" Oo, pagnanakaw kasi ng oras ang ginawa ni Itay , sabi ni Don Miguel. ." Sabi nito sa mahinang boses, sabay yuko ng ulo . Hiyang -hiya ako sa ginawa ng aking Papà, hindi makatao at hindi makatarungan.
"Pasensya ka na Gifford ha , hayaan mo at kakausapin ko si Papà ukol dito .."
"Naku, huwag na , baka pagalitan ka pa ng Papà mo , o kaya ay babalikan na naman si Itay .." ang sabi ni Gifford sa akin .
Ang aking ama ay kinatatakutan sa aming lugar o sa buong bayan ng Jaro dahil sa angkin nitong katapangan at bagsik na pag-uugali, which I really condemned.
Pak! Isang malakas na sampal ang dumapo sa aking pisngi ng simunbatan ko siya tungkol sa insidinti kahapon sa asyenda.
" How dare you question the way I treated my people. !" Nanlilisik ang mga mata na humarap ito sa akin .
" No! They're not your people Papà, You are not God to say that they are your people.." I said , while massaging the stinging sensation of his slap.
"Miguel..! " Sigaw ng aking papalapit na ina sa veranda ,kung saan kami nag uusap ni Papà. Akmang sasampalin ulit Niya ako, but Mother called him out.
"Ako ang kanilang amo ! Mga tauhan ko lamang sila ..!" father tried to reason out.
"That doesn't give you the right to punish them like they are your slaves.." I retorted .
"But they are indeed my slaves!"
I am shocked to hear him say that.
" No, they're not ? what is wrong with you Papà?, tapos na ang pananakop ng mga dayuhan sa Pilipinas. Hindi mo matatawag na alipin ang mga taong nagtatrabaho sa iyo . Give and take iyan , kung wala kang trabahante hindi rin naman magkaroon ng produksyon ang Iyong tubuhan.!" I knew this, because I learned this from history .
"Wala kang puso , akala ko kung ano ang ninakaw ni Mang Anselmo . You punish him because he was late from his work? Hindi mo ba alam kung bakit ? Did you even ask him why ?"Hindi ko siya binigyan ng pagkakataong makapagsalita . Nagpatuloy ako sa aking paliwanag, " May sakit ang asawa Niya Papà , kaya siya nahuli sa oras ng trabaho dahil sa bumili pa siya ng gamot !" I almost shouted at him.
"Okay that's enough..!" Saway ng aking ina .
I sighed as the memories flooded back to my mind . Iyon ang dahilan kung bakit nawalan ako ng gana sa asyenda. Kaya ng magtapos ako sa elementarya ay sa Maynila na ako nagpatuloy sa aking pag-aaral mula high school hanggang mag college.
Bihira akong unuwi ng asyenda habang ako ay nag -aaral sa Maynila. And after graduation I applied and luckily accepted working here in California as a business analyst in one of the leading banking companies here in the state.
And now , my mother is asking me to go home just like that?. I hope , she's telling the truth about Father.