ท่ามกลางผาหินที่สูงชันและแดดร้อนแรง ผาแต้มเป็นที่พักพิงของชนเผ่ามนุษย์ถ้ำกลุ่มหนึ่ง พวกเขาอาศัยอยู่ในโลกที่เต็มไปด้วยความโหดร้ายและป่าเถื่อน มนุษย์ถ้ำเหล่านี้สืบทอดวิถีชีวิตที่ผูกพันกับการล่าสัตว์และหาอาหารจากธรรมชาติ ตั้งแต่การซุ่มโจมตีสัตว์ป่าในหุบเขาลึก จนถึงการเก็บพืชป่าและผลไม้ป่าเพื่อประทังชีวิต การสู้รบระหว่างเผ่ามนุษย์ถ้ำเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นเสมอ บางครั้งเป็นการแย่งชิงทรัพยากร บางครั้งเป็นเพียงความโกรธเกรี้ยวจากความไม่พอใจ

นิยายชีวิตเข้มข้นและความใฝ่ฝันงดงามจากแผ่นดินที่ราบสูงอีสานประเทศไทย

บทนำ การค้นหาประวัติศาสตร์ชุมชนบนเส้นทางอดีตซึ่งเต็มไปด้วยการสู้รบ ความรัก ความแค้น และสิ่งต้องห้ามที่ซ่อนอยู่ริมทางที่เหลือเพียงเชิงอรรถอันเงียบเหงาและเดียวดาย นวนิยาย เชิงอรรถประวัติศาสตร์สาปสูญ ทางเจ้าเสด็จ บทที่ 1 ในสมุดบันทึกเมื่อครั้งเป็นครูในหมู่บ้านซึ่งมีความใกล้ชิดกับชาวบ้านนั้น นอกจากเรื่องราวการเรียนการสอนตามหน้าที่แล้วยังมีบันทึกเกี่ยวกับท้องถิ่นและชาวบ้านอีกสาระพัดสาระพันเรื่องราวในแต่ละวัน บางเรื่องต้นฉบับเก่ากรอบตามกาลเวลาที่ผ่านมายาวนานเกือบจะโดนเผาหรือชั่งกิโลขายก็หลายครั้งมาแล้ว แต่มันก็ผ่านพ้นวิกฤตมาได้ทุกครั้ง และผมก็มักจะหยิบมาอ่านทบทวนอยู่เสมอเมื่อมีโอกาส อย่างเช่นวันนีผมได้นำบันทึกดังกล่าวมาอ่านในวันที่เมฆฝนเคลื่อนเป็นเงาสีดำเกลื่อนฟ้า ผมเริ่มบันทึกในหัวข้อ “คนไม่มีคอก” ไว้ดังนี้ หมู่บ้านแปลกประหลาดแห่งนี้มีเพียง 8 หลังคาเรือน ประชากรจำนวน 26 คน ชาย 10 คน หญิง 16 คน บ้านเรือนกระจายกันอยู่สองฟากถนนหน้าโรงเรียน ยังไม่มีชื่อหมู่บ้านเป็นทางการ มีชื่อเรียกในท้องถิ่นว่า “บ้านน้อยขี้หมาจอก” อ้อ นักเรียนส่วนใหญ่มาจากหมู่บ้านใหญ่ซึ่งห่างออกไปประมาณ 2-3 กม.ดังนั้น เมื่อถึงวันหยุดโรงเรียนนี้จึงตกอยู่ในความสงบโดยแท้ สามารถเขียนบรรายายได้ตรงสภาพความเป็นจริงได้เลยว่า ความเงียบแห่งยามค่ำของคืนโรยตัวช้าๆลงมาเหนือหมู่บ้านขี้หมาจอก ถึงกระนั้น เหตุการณ์ในความเป็นจริงหาได้เป็นเช่นนั้นไม่ เพราะหนึ่งในจำนวนครัวเรือน 8 หลังดังกล่าวนั้นมีบ้านหลังหนึ่งอยู่ไม่ไกลจากบ้านพักครูคนละฟากกอไผ่เท่านั้น พวกเราทราบกันดีว่าหัวหน้าครอบครัวนี้มีสมญานามว่า “คนไม่มีคอก” ถ้าหลับตาแล้วนึกไม่ออก ผมจะเปิดบันทึกเก๋ากึ๊กมาให้อ่านกันครับ บอกได้เลยว่าเกือบสามสิบปีที่ผ่านมามีอะไรเปลี่ยนแปลงหรือไม่

การค้นหาความไม่ปกติของเหตุการณ์บ้านเมืองในอดีต เช่น ลางร้าย ลางสังหรณ์ซึ่งนำผู้คนและบ้านเมืองไปสู่ความตาย ความหายนะและการสาปสูญในที่สุด จากร่องรอยที่ปรากฏในตำนาน นิทาน คำบอกเล่า หรือพงศาวดารโดยนำเสนอเป็นตอนๆดังที่ท่านจะได้อ่านต่อไปนี้